Yves Dermèze | Dünya-dışı Bir Çevirmenden Bir Fransız Bilim-Kurgu Yazarına Mektup

YVES DERMÈZE

LETTRE D'UN TRADUCTEUR EXTRA-TERRESTRE À UN AUTEUR FRANÇAIS DE SCIENCE-FICTION

UNIVERS/O8

Éditions j'ai Lu,

1977

Dünya-dışı Bir Çevirmenden Bir Fransız Bilim-Kurgu Yazarına Mektup

Üstad;

Saygıdeğer yayıncınızdan, Kiss Singer takmaadınız altında çıkan  SÖKME MAKİNASI romanınızın temel Altarien dilinde tercüme yayın haklarını aldıktan sonra kimi zorluklarla karşılaştım.

Sigma Beteljöz'de karşılaşmalarımızın alternatif akımında, sevimsiz görevimde bana yön verme lütfünde bulunmayi arzu etmiştiniz. Öncelikle bunun için size teşekkür ederim.

Birinci bölümün birinci cümlesinde sendeleyip durmaktayım; daha öne gitmeden hemen önce motorize görüşünüzü almayı çok isterdim.

"Hava bu sabah güzel gidecek" yazmışsınız. Ne kadar ahenkli, hoş bir cümle. Ama kanı yakalayamıyorum. İkircikliğimin alabildiğine uzanan büyük demirli yollarını size sergilemek isterim. 1) "Hava". Üç farklı tercüme mümkün:

— ya bu "Hava" dünya-dışı, örneğin Alteria'da. Böyle ise şöyle çevirirdim: "Hava bu sabah güzel gidirtilecek." Bildiğiniz gibi Alterialılar, hava tahminlerini modifiye etme yeteneğine sahipler.

— ya da bu "Hava" bir insan. O halde şöyle yazardım: "Hava bu sabah güzelce gidecek."

— ya da bu "Hava" bir hayvan.  Tercümesi şunu gerektirir: "Hava bu sabah güzelleşecek."

2) "Gidecek": "gitmek" fiili. Bir yerden bir yöne doğru hareket etmek, kıpırdamak. "Güzel" burada bir iyilik ifadesi dile getiriyor: O halde şöyle diyemez miyim: "Hava bu sabah iyiye doğru hareket edecek." ?

3) Ancak "güzel gidecek" beni endişelendirmeye devam ediyor. "Güzelgidecek" elbette siz Dünyalılarda timsah dediğiniz sürüngen, ve de salyongoz dediğiniz kabuklu anlamına gelmiyor.  Ayrıca kan, siyasi rejimler bakımından aynı değil. (Dünya siyasetini çokinçledim, ancak bizimkiler gibi sıradan zihinlerin  kavrayış düzeyinin çok ötesinde). "Güzel gidecek" S.S.C.B'de zorunlu olarak A.B.D'deki ile aynı  şeye işaret etmiyor; ve tam tersi de.

Yoksa İngilizce "gazelle": ahu, kelimesiyle ilgili bir kelime oyunu mu var, ahu, ceylan? 4) temel Alterian diline bulaştıramadığım asıl ifade ise "bu sabah". Bizde üç güneş var. Dolayısıyla üç de sabah. Sizce hangisini seçmeliyim? Mavi sabahı mı, pembeyi mi, sarıyı mı?

Kıymetli Üstad, posta iadesinden bir cevap umuduyla, hayranlığımın çukurunun derinliğine inanmanızı rica ediyorum.

P.S. Sabırsızlık beni kemiriyor. Şaheserinizin ikinci cümlesinin kuvvetini somutlaştırmak için acele etmekteyim.

....

BİR SONRAKİ BÖLÜMDE: Fransız yazarın cevabı. (k.e.)

Türkçe çevirmenin notu: Orjinal metinde, burada sondan üçüncü paragrafta, Fransızca "faire beau" ile İngilizce "ferry-boat" (tr. feribot)kelimesi ilişkilendiriliyor; kelime oyununu ing. "gazelle" ile tr. "güzel" kelimeleriyle vermeye çalıştım.