blogta ayın şarkısı | The Dø - Stay (Just A Little Bit More)

Louis Delluc | Charlie Chaplin | ilk sayfalar

Louis Delluc

Charlie Chaplin

Editions de Maurice Brunoff

Paris, 1921.

I

Bir müzisyen ya da müzik yazarı için Beethoven'ın geleneksel maskesi ne anlama geliyorsa, film yapımı ya da eleştirisi ile uğraşan biri için de Charlie Chaplin'in maskesi aynı anlama gelir. Öyle umuyorum ki bu deklerem fuzuli okuru kendiliğinden eler, böylece anlaşabileceğimiz insanlarla baş başa kalabiliriz.

En azından kafamız rahat olur.

Devam edelim.

II

Charlie Chaplin'in maskesi hakkında çok konuşuldu.

Kimileri, bu maske ile Japon tasarımcıların narin yüzleri arasında akrabalık kurmaktan hoşlandı, kimileri ise onda harikulade iyi öğrenilmiş Velasquez ifadeleri, sade, çekinmez Albert Dürer figürleri gördü, kimileri de oturmuş, en eski Flaman eskizleri. Bu yaklaşımlar, en azından niyet bakımından, asla tuhaf olmadıkları gibi özlerinde daima isabetlidirler, zira bu maskenin en son temsillerinde bizi çarpan, gayet açık biçimde resimsel bir görünüme sahip olmasıdır. Anime resim! Elin kulağında, gerçekleşmene az kaldı! Müzende daha şimdiden bir portre yerini aldı.

Charlie Chaplin'in maskesi, bu Anglo-Amerikan mim, şaşılacak ölçüde latinsidir. Bu maskede Kuzey’in ve Batı’nın eski ustalarındaki o parça parça birleştirilmiş düzensizliği, o buruk ağırbaşlılığı, o derin duygusuzluğu görmüyorum. Bu tatlı yüzün ekranda hüküm süren âşık melankolisi Ile-de-France yöntemleri ile kendini ifade ediyor ve tamamlıyor. Chaplin eski zamanlardan bir ressamın eseriyse, bu ressam, kesinlikle, ufak tefek tabloları Louvre’un küçük salonlarını aydınlatan on altıncı yüzyıl portrecilerindendir. III. Henri, I. François, başka kimi sayalım? Jean de Paris’den Clouet’ye varıncaya dek, tıraşlı ve kurnaz, ironik, şehveti içli suratlar, ruhani ölçünün kası kemirdiği, sinirsel ihaneti avuttuğu, gözlerin doğrudan görülmeyen yaşamıyla yetindiği mahsun ve isteksiz bekleyişler say say bitmez.

Charlie, Fransa sarayında mı doğmuştur? Dört ya da beş asrı aşkındır Latin zevkine mensup bir üstat var mıdır? Yahut, kısa geçersek, Charlie, atalarının soyuna çekmekten gelen bir inceliği mi ödünç almıştır? Bu kısa boylu Los Angeleslı İngiliz için Anglo-Sakson bir babadan ve İspanyol bir anneden az kalsın Paris’te doğacaktı dendi. Nedeninin pek önemi yok. Mevzu şu ki, Chaplin, Londralı pantomiminin matematiği içinden, ilk ressamlarımızın hemen hemen geriye dönük ve klasik iyiliğini zaman zaman bizlere iade etmekte.

Ancak bu portrede bir yaratıcı aramak neye yarar? Charlie “ressamını yitiren adam” değil. O kendi kendinin ressamı. Aynı anda hem yazar hem eser. O sadece sinemada mümkün olan şeyi yaptı – dandizm beni affetsin! – yani: kendi cismini, yüzünü, boyamak, biçimlendirmek, yontmak; sanatsal bir değiştirim. Charlie ressamdır, Villon’un şair olması gibi. O kendine en rahat biçim altındayken odur: fotojeni. İşte bu yüzden, canlı resim bakımından, bu adam tam bir yaratıcı olarak ilktir, ve, bizler daha iyisini beklemeye devam ederken, tektir.

Max Jacob | Şiir Sanatı | II. kısım*

MAX JACOB

ART POETIQUE

-Şiir Sanatı –

Emile-Paul Freres,

1922.

....

. Sanatın çağrısına sırt çevirmesi için genç bir sanatçıya şöyle dersiniz: “Sanatla uğraşan acından ölür”. Oysa onu rotasına itiyorsunuz: şehitliğe susamış biridir o.

. Gaddarlık, dalavere. Delilikler, ihtiraslar, gevezelikler, sarhoşlukların hepsi, ikiyüzlülük, insanlardan biraz eksiği biraz fazlası olmak. Verimsizlik. Yirmi beş yıllık sanat yaşamı. Ancak ciddiyetle belirtmek isterim ki tüm o yitişlerimizin içinde, dostlarımdan, dürüst bir tabiatla, basitçe ‘iyi’yi arayanlardan başka başarılı olanını görmedim. Tüccarlardan bahsetmiyorum.

. Bir yazarın ondan ona geçen heyecanı ve  heyecanları hedef alan kıvraklıklar arasında ne fark vardır? Maeterlinck’in tiyatrosu.

. Bir kadın kendini süslü püslü gösteriyor, çünkü başka şekilde gösterecek kadar güzel değil.

. Halkın beğenisinin yönünü değiştirmekte piyanolar hâlâ büyük gazetelerden daha önde.

. Bir kişilik sadece, sürüp gitmekte israr eden bir hatadır.

. Etrafınızda ne var bir bakın, yaşamınız yeterince uzun olursa, kalanına ilerde bakacaksınız. Dehanız veya mucizevi uzgörünüz mü var, o halde başka taraflara bakın.

*Max Jacob | Şiir Sanatı | I. kısım